Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης
Επισκοπείο Τσοτυλίου
Το Επισκοπείο Τσοτυλίου έχει κάποια προϊστορία. Ο Μητροπολίτης Σισανίου - Σιατίστης Σεραφείμ Σκαρούλης το 1901 είχε αρχίσει την προεργασία και είχε εξασφαλίσει την οικονομική ενίσχυση πλουσίου ομογενή, του Γεωργίου Βασιλειάδη, από τις Κυδωνιές Γρεβενών, που ήτο εγκαταστημένος στη Ρουμανία.
Το Επισκοπείο θα χτιζόταν παραπλεύρως του παλιού Οικοτροφείου, αλλά λόγω του Μακεδόνικου Αγώνα (1904-1908) και των πολέμων 1912-1913 η ανέγερση του αναβλήθηκε για πολλά χρόνια.
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως από το 1952 μέχρι το 1957, για Επισκοπείο χρησιμοποιήθηκε το σπίτι των αδελφών Ιωάννου και Αθανασίου Φλιώνη, που το πρόσφεραν ανιδιοτελώς γι' αυτό το σκοπό. Όταν ήτο Μητροπολίτης ο Πολύκαρπος ανακινήθηκε και πάλι η ανέγερση Επισκοπείου στο Τσοτύλι, για την καλύτερη εξυπηρέτηση των χωριών του Άνω Βοΐου. Για αυτό το σκοπό συγκροτήθηκε ερανική και διαχειριστική επιτροπή ανεγέρσεως του Επισκοπείου, που την αποτελούσαν οι παρακάτω, οι οποίοι διορίστηκαν με το υπ' αριθ. 558/31-5-1965 έγγραφο του Μητροπολίτη Πολυκάρπου: 1. Χρυσόστομος Ζαφειρόπουλος, Πρωτοσύγκελος, πρόεδρος. 2. Σοφοκλής Δώσσας, δικηγόρος, γραμματέας. 3. Σωτ. Μακρής, έμπορος, ταμίας. 4. Ανδρέας Κόκκινος, γιατρός. 5. Δημήτριος Δανιήλ, οδοντίατρος. 6. Αριστ. Παπαϊωάννου, συνταξιούχος δάσκαλος. 7. Ηρακλής Τζακόπουλος, διαχειριστής Οικοτροφείου. 8. Νικόλαος Φλιώνης, κτηματίας. 9. Βασίλειος Ράλλης, έμπορος. 10. Απόστολος Σακκοράφας, έμπορος. 11. Θωμάς Τσίκαρης, έμπορος.
Τα σχέδια και τη μελέτη του Επισκοπείου εκπόνησε, ανιδιοτελώς, ο Αριστοτέλης Τζαμπίρης, Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών Ν. Κοζάνης, ο οποίος επέβλεψε και την κατασκευή του έργου. Κάλφας ανεγέρσεως ήτο ο Δημήτριος Παπαϊωάννου, από τον Αυγερινό.
Η επιτροπή ανεγέρσεως εργάστηκε ακούραστα, για να φέρει σε πέρας το αξιόλογο αυτό έργο. Η ανέγερση άρχισε στις 17 Ιουλίου του 1965 και αποπερατώθηκε στις 14 Νοεμβρίου του 1967, όπως διαβάζουμε στο κατώφλι της κύριας εισόδου.
Το Επισκοπείο ανηγέρθηκε σε οικόπεδα που δώρισαν οι: Δημήτριος και Ουρανία Μπουζιάνη, η Αθηνά Χρ. Γουλοπούλου και ο γιατρός Ανδρέας Κόκκινος. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ακόμα πως ο Δημήτριος Μπουζιάνης δώρισε στο Επισκοπείο και το οικόπεδο, που βρίσκεται δίπλα από την Καφετερία Μεταξά, ένα διαμέρισμα και ένα κατάστημα στη Θεσσαλονίκη, που με τα έσοδα τους να συντηρείται το Επισκοπείο. Επίσης δώρισε και ένα χωράφι στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Ο Θωμάς Βασ. Τσολακόπουλος, από το χωριό Διαλεκτό Καστοριάς, δώρισε ένα χωράφι 6 στρεμ. περίπου, στη θέση "περδίκα" του χωριού του. Και τέλος οι αδελφοί Βασίλειος και Αθανάσιος Κων. Ζησόπουλου δώρισαν ένα οικόπεδο, για την ανέγερση ευαγούς ιδρύματος. Για την ανέγερση του Επισκοπείου πέραν των προσφορών επωνύμων και ανωνύμων Τσοτυλιωτών, πρόσφεραν και οι απανταχού Τσοτυλιώτες, οι εγκαταστημένοι στο εξωτερικό και σε αστικά κέντρα του εσωτερικού. Την όλη προσπάθεια ενίσχυσαν, με διάφορα χρηματικά ποσά, το Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης και το Ταμείο Κληρικών Ελλάδος.
Η αίθουσα διαλέξεων - δεξιώσεων διαμορφώθηκε από την Καλλιόπη Γεωργίου Γάρου στη μνήμη του συζύγου της Γεωργίου. Σε μια μαρμαρόπλακα διαβάζουμε: "Αίθουσα Γάρου δια δαπάνης Καλλιόπης Γάρου εις μνήμην του αείμνηστου συζύγου αυτής Γεωργίου 1967". Και κάτω από τη μαρμαρόπλακα είναι η φωτογραφία του ζεύγους. Επίσης εδώ υπάρχουν και οι φωτογραφίες των Μητροπολιτών: Ιακώβου, Πολυκάρπου, Αντωνίου και του Πρωτοσυγκέλου Χρυσοστόμου Ζαφειροπούλου, Ουρανίας Μπουζιάνη, Κων. Α. Ζησόπουλου (1866-1940) και Ξανθίππης σύζ. Κων. Ζησοπούλου (1870-1951).
Η εσωτερική επίπλωση του Επισκοπείου και η σκάλα είναι: "Εκ των δωρεών του μεγάλου ευεργέτου κ. Στέργιου Θωμόπουλου εκ Βελανιδίας 1970". Μέρος της επιπλώσεως, καθώς και διαφόρων αντικειμένων είναι δωρεά του Δημητρίου Γερασίμου Δώσσα.
Στην αίθουσα διαλέξεων υπάρχει και η Βιβλιοθήκη στην οποία ο Δημήτριος Κων. Ζησόπουλος, δικηγόρος, δώρισε πάρα πολλά βιβλία. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε πως διέθεσε και αρκετά χρήματα στις· εκκλησίες της Αγίας Μαρίνας και Προφήτου Ηλία. Αλλά και από την πολιτική του σκοπιά, σαν βουλευτής, γενικός γραμματέας και υφυπουργός, ο Δημήτριος Ζησόπουλος, ευεργέτησε πολλαπλά στα διάφορα κοινωφελή έργα του Τσοτυλίου.
Στο δεύτερο όροφο υπάρχει μικρή εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, που διαμορφώθηκε με δαπάνη των αδελφών Κωνσταντίνου και Νικολάου Αθαν. Φλιώνη. Τα ξυλόγλυπτα (τέμπλο, αναλόγιο, προσκυνητάρια) είναι του Κωνσταντίνου Παπασκαλιστή. Όλες οι εικόνες του τέμπλου είναι του Αγιογραφικού Οίκου Παχωμαίων Καρυών Αγίου Όρους. Στον ίδιο όροφο υπάρχουν 5 δωμάτια, για λαϊκούς και ένα δωμάτιο για τον εκάστοτε Μητροπολίτη, δωρεά του Στεργίου Θωμόπουλου. Κρεβάτια, στρώματα κ.λπ. είναι προσφορά του Σωτηρίου Μάκρη.
Με απόφαση της Ιεράς Συνόδου Της Εκκλησίας της Ελλάδος, με την οποία, έπειτα από εισήγηση του Σεβ. Μητροπολίτου Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλου, συνεστήθη και θα λειτουργήσει Εκκλησιαστικό Ιδρυμα «υπό την επωνυμία Ποιμαντικόν, Κοινωνικόν και Νεανικόν Κέντρον: ΤΟ ΕΠΙΣΚΟΠΕΙΟΝ ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ».
Το Κέντρο θα στεγαστεί στο κτίριο του Επισκοπείου, στο εσωτερικό του οποίου έχουν γίνει εργασίες πλήρους αποκατάστασης των λειτουργικών συστημάτων του, προβλέπεται δε και η επιλογή ικανού ιερωμένου, που θα αναλάβει καθήκοντα επιμέλειας και διεύθυνσης του Κέντρου.
Το Επισκοπείο θα χτιζόταν παραπλεύρως του παλιού Οικοτροφείου, αλλά λόγω του Μακεδόνικου Αγώνα (1904-1908) και των πολέμων 1912-1913 η ανέγερση του αναβλήθηκε για πολλά χρόνια.
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως από το 1952 μέχρι το 1957, για Επισκοπείο χρησιμοποιήθηκε το σπίτι των αδελφών Ιωάννου και Αθανασίου Φλιώνη, που το πρόσφεραν ανιδιοτελώς γι' αυτό το σκοπό. Όταν ήτο Μητροπολίτης ο Πολύκαρπος ανακινήθηκε και πάλι η ανέγερση Επισκοπείου στο Τσοτύλι, για την καλύτερη εξυπηρέτηση των χωριών του Άνω Βοΐου. Για αυτό το σκοπό συγκροτήθηκε ερανική και διαχειριστική επιτροπή ανεγέρσεως του Επισκοπείου, που την αποτελούσαν οι παρακάτω, οι οποίοι διορίστηκαν με το υπ' αριθ. 558/31-5-1965 έγγραφο του Μητροπολίτη Πολυκάρπου: 1. Χρυσόστομος Ζαφειρόπουλος, Πρωτοσύγκελος, πρόεδρος. 2. Σοφοκλής Δώσσας, δικηγόρος, γραμματέας. 3. Σωτ. Μακρής, έμπορος, ταμίας. 4. Ανδρέας Κόκκινος, γιατρός. 5. Δημήτριος Δανιήλ, οδοντίατρος. 6. Αριστ. Παπαϊωάννου, συνταξιούχος δάσκαλος. 7. Ηρακλής Τζακόπουλος, διαχειριστής Οικοτροφείου. 8. Νικόλαος Φλιώνης, κτηματίας. 9. Βασίλειος Ράλλης, έμπορος. 10. Απόστολος Σακκοράφας, έμπορος. 11. Θωμάς Τσίκαρης, έμπορος.
Τα σχέδια και τη μελέτη του Επισκοπείου εκπόνησε, ανιδιοτελώς, ο Αριστοτέλης Τζαμπίρης, Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών Ν. Κοζάνης, ο οποίος επέβλεψε και την κατασκευή του έργου. Κάλφας ανεγέρσεως ήτο ο Δημήτριος Παπαϊωάννου, από τον Αυγερινό.
Η επιτροπή ανεγέρσεως εργάστηκε ακούραστα, για να φέρει σε πέρας το αξιόλογο αυτό έργο. Η ανέγερση άρχισε στις 17 Ιουλίου του 1965 και αποπερατώθηκε στις 14 Νοεμβρίου του 1967, όπως διαβάζουμε στο κατώφλι της κύριας εισόδου.
Το Επισκοπείο ανηγέρθηκε σε οικόπεδα που δώρισαν οι: Δημήτριος και Ουρανία Μπουζιάνη, η Αθηνά Χρ. Γουλοπούλου και ο γιατρός Ανδρέας Κόκκινος. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ακόμα πως ο Δημήτριος Μπουζιάνης δώρισε στο Επισκοπείο και το οικόπεδο, που βρίσκεται δίπλα από την Καφετερία Μεταξά, ένα διαμέρισμα και ένα κατάστημα στη Θεσσαλονίκη, που με τα έσοδα τους να συντηρείται το Επισκοπείο. Επίσης δώρισε και ένα χωράφι στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Ο Θωμάς Βασ. Τσολακόπουλος, από το χωριό Διαλεκτό Καστοριάς, δώρισε ένα χωράφι 6 στρεμ. περίπου, στη θέση "περδίκα" του χωριού του. Και τέλος οι αδελφοί Βασίλειος και Αθανάσιος Κων. Ζησόπουλου δώρισαν ένα οικόπεδο, για την ανέγερση ευαγούς ιδρύματος. Για την ανέγερση του Επισκοπείου πέραν των προσφορών επωνύμων και ανωνύμων Τσοτυλιωτών, πρόσφεραν και οι απανταχού Τσοτυλιώτες, οι εγκαταστημένοι στο εξωτερικό και σε αστικά κέντρα του εσωτερικού. Την όλη προσπάθεια ενίσχυσαν, με διάφορα χρηματικά ποσά, το Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης και το Ταμείο Κληρικών Ελλάδος.
Η αίθουσα διαλέξεων - δεξιώσεων διαμορφώθηκε από την Καλλιόπη Γεωργίου Γάρου στη μνήμη του συζύγου της Γεωργίου. Σε μια μαρμαρόπλακα διαβάζουμε: "Αίθουσα Γάρου δια δαπάνης Καλλιόπης Γάρου εις μνήμην του αείμνηστου συζύγου αυτής Γεωργίου 1967". Και κάτω από τη μαρμαρόπλακα είναι η φωτογραφία του ζεύγους. Επίσης εδώ υπάρχουν και οι φωτογραφίες των Μητροπολιτών: Ιακώβου, Πολυκάρπου, Αντωνίου και του Πρωτοσυγκέλου Χρυσοστόμου Ζαφειροπούλου, Ουρανίας Μπουζιάνη, Κων. Α. Ζησόπουλου (1866-1940) και Ξανθίππης σύζ. Κων. Ζησοπούλου (1870-1951).
Η εσωτερική επίπλωση του Επισκοπείου και η σκάλα είναι: "Εκ των δωρεών του μεγάλου ευεργέτου κ. Στέργιου Θωμόπουλου εκ Βελανιδίας 1970". Μέρος της επιπλώσεως, καθώς και διαφόρων αντικειμένων είναι δωρεά του Δημητρίου Γερασίμου Δώσσα.
Στην αίθουσα διαλέξεων υπάρχει και η Βιβλιοθήκη στην οποία ο Δημήτριος Κων. Ζησόπουλος, δικηγόρος, δώρισε πάρα πολλά βιβλία. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε πως διέθεσε και αρκετά χρήματα στις· εκκλησίες της Αγίας Μαρίνας και Προφήτου Ηλία. Αλλά και από την πολιτική του σκοπιά, σαν βουλευτής, γενικός γραμματέας και υφυπουργός, ο Δημήτριος Ζησόπουλος, ευεργέτησε πολλαπλά στα διάφορα κοινωφελή έργα του Τσοτυλίου.
Στο δεύτερο όροφο υπάρχει μικρή εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, που διαμορφώθηκε με δαπάνη των αδελφών Κωνσταντίνου και Νικολάου Αθαν. Φλιώνη. Τα ξυλόγλυπτα (τέμπλο, αναλόγιο, προσκυνητάρια) είναι του Κωνσταντίνου Παπασκαλιστή. Όλες οι εικόνες του τέμπλου είναι του Αγιογραφικού Οίκου Παχωμαίων Καρυών Αγίου Όρους. Στον ίδιο όροφο υπάρχουν 5 δωμάτια, για λαϊκούς και ένα δωμάτιο για τον εκάστοτε Μητροπολίτη, δωρεά του Στεργίου Θωμόπουλου. Κρεβάτια, στρώματα κ.λπ. είναι προσφορά του Σωτηρίου Μάκρη.
Με απόφαση της Ιεράς Συνόδου Της Εκκλησίας της Ελλάδος, με την οποία, έπειτα από εισήγηση του Σεβ. Μητροπολίτου Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλου, συνεστήθη και θα λειτουργήσει Εκκλησιαστικό Ιδρυμα «υπό την επωνυμία Ποιμαντικόν, Κοινωνικόν και Νεανικόν Κέντρον: ΤΟ ΕΠΙΣΚΟΠΕΙΟΝ ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ».
Το Κέντρο θα στεγαστεί στο κτίριο του Επισκοπείου, στο εσωτερικό του οποίου έχουν γίνει εργασίες πλήρους αποκατάστασης των λειτουργικών συστημάτων του, προβλέπεται δε και η επιλογή ικανού ιερωμένου, που θα αναλάβει καθήκοντα επιμέλειας και διεύθυνσης του Κέντρου.